Madde Kullanan Ergenlerin Problem Çözme, Karar Verme Becerileri, Duygusal Tepkisellik Düzeyleri ve Anne Tutumlarının Değerlendirilmesi: Olgu-Kontrol Çalışması

Abstract

Amaç: Madde kullanım bozukluklarının ortaya çıkmasında ergenlere ve aileye ait bir çok risk faktörü bildirilmektedir. Bilebildiğimiz kadarıyla yazında madde kullanan ergenlerde duygusal tepkisellik, problem çözme ve karar verme becerileri, anne tutumları ve bu değişkenlerin bağımlılık şiddeti üzerine etkilerinin aynı örneklemde incelendiği bir araştırma bulunmamaktadır. Çalışmamızda tüm bu değişkenleri ve bağımlılık şiddeti üzerine olan etkilerini değerlendirmeyi amaçladık. Yöntem: Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları polikliniğine madde kullanımı nedeniyle başvuran 14 ile 17 yaş aralığında olan 40 ergen ve herhangi bir psikiyatrik rahatsızlığı olmayan yaş ve cinsiyet açısından örneklem grubuna eşleştirilmiş 40 sağlıklı ergen çalışmaya dâhil edilmiştir. Ergenlerin tanıları Amerikan Psikiyatri Birliği Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Beşinci Baskısı (DSM-5)’na dayalı klinik görüşme ile belirlenmiştir. Her iki gruba sosyodemografik bilgi formu, Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutumu Ölçeği, Ergenlerde Karar Verme Ölçeği, Problem Çözme Envanteri, DSM-5 Düzey 2 İrritabilite Ölçeği uygulanmıştır. Madde kullanımı olan gruba ayrıca Bağımlılık Profil İndeksi Ergen Formu uygulanmıştır. Bulgular: Madde kullanan ergenlerin sağlıklı ergenlere göre problem çözme becerilerinin daha düşük olduğu, madde kullanan grupta ebeveynin ve ergenin doldurduğu irritabilite ölçek puanlarının daha yüksek olduğu saptandı. Karar vermede umursamazlığın bağımlılık şiddetini yordadığı, karar vermede umursamazlık arttıkça bağımlılık şiddetinin de anlamlı düzeyde arttığı belirlendi. Sonuç: Çalışmamızda elde edilen bulgular değerlendirildiğinde ergenlik döneminde madde kullanımında aile tutumları ile birlikte ergenin problem çözme, karar verme becerilerinin ve duygusal tepkisellik düzeyinin etkisi bulunmaktadır. Önleyici ve tedavi edici yaklaşımlarda bu değişkenler göz önünde tutulmalıdır.