2007 VE 2018 TÜRK DEPREM YÖNETMELİKLERİNE GÖRE YEREL ZEMİN SINIFLARININ YAPILARDAKİ BURULMA DÜZENSİZLİĞİNE ETKİSİ

Abstract

Türkiye’nin büyük bir çoğunluğu aktif deprem kuşakları üzerinde yer almaktadır. Bu zamana kadarbirçok yapı depremin yıkıcı etkileri nedeniyle hasar görmüş hatta göçmüştür. Depremler büyük orandacan ve mal kaybına neden olmuştur. Kaçınılmaz deprem gerçeği, depreme dayanıklı tasarım kavramınıortaya çıkarmıştır. Yapıların, depreme dayanıklı yapı tasarım ilkelerine göre yeterli rijitlik ve dayanımasahip olması gerekmektedir. Bu iki yapısal özelliğin dağılımı ve taşıyıcı sistem simetrik ve düzenli birşekilde oluşturulmalıdır. Ancak mimari nedenlerden dolayı düzensiz yapılar inşa edilmektedir. Yapıgeometrisi ve rijitlik dağılımı bakımından düzensiz olan bu yapılarda burulma düzensizliğigörülmektedir. Burulma düzensizliği, yapının deprem performansını olumsuz yönde etkilemektedir. Bunedenle titizlikle araştırılması gereken bir konu haline gelmektedir.Bu çalışmada, Türk Deprem Yönetmeliği-2007 ve Türk Bina Deprem Yönetmeliği-2018’e göre farklı yerelzemin sınıflarının yapılardaki burulma düzensizliğine etkisi araştırılmıştır. Modelleme ve depremanalizleri SAP 2000 programında yapılmıştır. Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi ve Mod Birleştirme Yöntemikullanılarak 5 farklı yapı tipi için 270 adet yapının deprem analizleri gerçekleştirilmiştir. 4-6 ve 8 katlıyapılar için, farklı zemin sınıflarındaki yapıların burulma düzensizliği katsayıları elde edilmiştir. Sonuçlar,her iki deprem analiz yöntemi ve deprem yönetmeliklerine göre karşılaştırılmıştır. Türk Bina DepremYönetmeliği-2018’de düzenli yapıların burulma düzensizliği katsayıları Türk Deprem Yönetmeliği-2007’egöre azalırken, düzensiz yapıların burulma düzensizliği katsayılarında ciddi bir artış olduğu görülmüştür.Yerel zemin sınıflarının hesaplamalara olan etkisi Türk Bina Deprem Yönetmeliği-2018 ile daha gerçekçihale gelmiştir. Yerel zemin sınıfının Türk Bina Deprem Yönetmeliği-2018’de burulma davranışı üzerindeönemli bir etkiye sahip olduğu ve burulma düzensizliğine sahip yapıların tasarım ve değerlendirilmesindeyerel zemin sınıfının bu etkisinin dikkate alınması gerektiği sonucuna varılmıştır.