Hemşirelik Alanında Deneysel Türde Yapılan Doktora Tezlerinin Araştırma Etiği Açısından İncelenmesi: Türkiye Örneği

Abstract

Amaç: Bu çalışma, Türkiye’de deneysel ve yarı deneysel tipte yapılan hemşirelik alanındaki doktora tezlerinin araştırma etiği açısından incelenmesi amacıyla yapılmıştır.Yöntem: Retrospektif ve tanımlayıcı olarak yapılan bu çalışmada, tezlere Yükseköğretim Kurumunun internet sitesi olan “UlusalTez Merkezi” sayfası taranarak ulaşılmıştır. Araştırmada, hemşirelik alanında deneysel/yarı deneysel araştırma tasarımı ile yapılan doktora tezlerinin tam metinleri taranmıştır. Tezler, araştırmacılar tarafından literatür ışığında geliştirilen bir anket formu iledeğerlendirilmiştir. Veriler SPSS 21.0 yazılımı kullanılarak sayı ve yüzde olarak değerlendirilmiştir.Bulgular: Çalışma kapsamında 1985-2016 yılları arasında ulusal tez merkezinde hemşirelik alanında 720 doktora tezine ulaşılmış; kriterlere uyan 470 tez incelenmiştir. İncelenen tezlerin%59.1’inin deneysel türde, %90.2’sinin kurum izni ve %85.5’inin etik kurul onayıaldığı %65.3’ünün bilgilendirilmiş onam formu olduğu saptanmıştır. Tezlerin%89,6’sı bilgilendirilmiş onam formlarında katılımcılaraait verilerin nasıl saklanacağını belirtmezken; %51.8’inde bilgilerin gizli tutulacağı yönünde bir beyan vardır.Sonuç: Hemşirelik alanında ülkemizde deneysel ve yarı deneysel tasarımda yapılan doktora tezlerinin uluslararası kabul görmüşyayın etiği ve özellikle bilgilendirilmiş onam alma kuralları çerçevesinde eksiklikleri olduğu görülmektedir. Bu nedenle yeni araştırmacılara lisans ve lisansüstü eğitimleri sırasında araştırmanın yürütülmesi ve yayınlanması süreciyle ilgili etik kuralların veHelsinki Bildirgesi’ne göre onamlarda yer alması gereken bilgilerin öğretilmesi önerilmektedir.