TANINMAYAN BİR ŞAKÂ’İKU’N-NU‘MÂNİYYE MÜTERCİMİ: HABÎBÎ AHMED BİN DERVİŞ HALİFE VE DEVHATÜ’L- İRFÂNİYYE FÎ-RAVZATİ ULEMÂ’İ’L- OSMÂNİYYE ADLI ESERİ

Abstract

Kastamonulu bir âlim olan Taşköprîzâde Ahmed İsâmeddîn Efendi, 1558 yılında Arap edebiyatındaki tabakat tarzı biyografik eserlerden ilham alarak eş- Şakâ’iku’n-Nu‘mâniyye fî-Ulemâ’id-devleti’l-Osmâniyye adını verdiği Arapça bir hâl tercümesi kitabı yazmıştır. Her padişah devrini bir tabaka kabul ettiği eserinde Osman Gazi’den Kanuni Sultan Süleyman devrinin ortalarına kadar ömür sürmüş 521 âlim ve sûfinin hayat hikâyelerine yer vermiştir. Yazıldığı devirden itibaren çok okunan ve beğenilen eserin dilinin Arapça olması, okuyucu kitlesini sınırlandırdığı için hemen Türkçe tercümeleri yapılmış ve eser geniş halk kitlelerinin istifadesine sunulmuştur. Henüz müellifinin sağlığında Türkçeye çevrilen eserin farklı devirlerde yapılmış birçok tercümesi bulunmaktadır. Bu makalenin konusunu da Şakâ’iku’n-Nu‘mâniyye’nin neredeyse hiç tanınmayan bir mütercimi ve onun mahiyeti bilinmeyen bir tercümesi teşkil etmektedir. XVI. asır şairlerinden Habîbî mahlaslı Ahmed bin Derviş Halife, Şakâ’iku’n-Nu‘mâniyye’yi 972/1564 yılında Devhatü’l- irfâniyye fî-Ravzati Ulemâ’i’l-Osmâniyye adıyla Türkçeye tercüme etmiştir. Eser, Şakâ’iku’n-Nu‘mâniyye’nin bilinen ilk tam tercümesidir. Kitabın bilinen yegâne nüshası Mısır Milli Kütüphanesi’ndedir. Bu makalede Habîbî Ahmed Efendi’nin hayat hikâyesi ortaya konacak, eserlerine değinilecek, şairliği ve nasirliğine temas edildikten sonra hazırladığı Şakâ’iku’n-Nu‘mâniyye tercümesi ayrıntılı şekilde tanıtılacaktır.