Geleneksel mesir macunundaki eser element düzeyleri

Abstract

Kanuni Sultan Süleyman'ın annesi Hafsa Sultanın kurduğu külliyenin yöneticiliğine atanan Merkez Efendi'nin o sıralarda hastalanan Hafsa Sultanı 41 baharattan hazırladığı bir macun, Mesir ile iyileştirdiği rivayet edilir. Benzer macunlara Babil, Sümer, Mısır, Hitit, Urartu, Asur, Lidya, Frikya, Iran, İyon, Roma, Hun Türk, Selçuk ve Osmanlı kültürlerinde rastlanmak¬tadır. Ayrıca Çin ve Hint uygulamaları da benzer macunun yapımına etkili olmuştur. Önceden yapılan çalışmalarla mesirde bulunan, kül, nem, asidite, organik ve uçucu madde miktarları araştırılmıştır. Bu çalışmada, yapımında kullanılan baharatın eser element zenginliği göz önüne alınarak faydalarının, içeriğindeki çinko düzeyi ile ilişkisi araştırılmıştır. Çinko ile birlikte bakır, demir, bor ve mangan tayinleri atomik absorbsiyon spektrofotometresinde yapılmış, sırasıyla, 0.1, 0.07, 0.95, 1.15, and 0.74 mg/100 g bulunmuştur. Ülkemizde toplumun % 27sinde ve bazı bölgelerde daha fazla çinko eksikliğinin bulunduğu ve ekmekle besinsel çinko desteğinin etkili olduğu bildirilmiştir (8). Çinko eklenerek yapılan ekmek gibi bu macunun da yalnız bir festival yiyeceği değil, kitlelere çinko desteğini sağlanabilecek bir besin maddesi olabileceği düşünülmüştür.

The putty, Mesir, a blend of 41 spices was first introduced in XVIth century AC during the Ottoman reign. Merkez Efendi, a learned man in herbal medicine blended Mesir for Süleyman the Magnificent's ailing mother, Hafsa Sultan. Mesir was believed to cure the ill. Such putties are sustained in Babylonian, Sumerian, Egyptian, Hitite, Urartu, Asurian, Lydian, Phrigian, Persian, Ionian, Roman, Hun Turc, Seljuk, and Ottoman cultures and are enriched by Chinese and Indian wisdom. In previous studies, ash, humidity,-pH, and the volatile elements of Mesir had been investigated. However, taking into consideration that the clinical properties of trace elements in the blend coinside well with the claimed traditional actions of Mesir, the essential elements zinc, copper, iron, boron and manganese content of the putty were assessed on an atomic absorption spectrophotometer and were found 0.1, 0.07, 0.95, 1.15, and 0.74 mg/100 g, respectively. Zinc deficiency is in¬vestigated as %27 in the community and even more in some regions and zinc supplemented bread is found to be efficient (8). Like zinc supplemented bread, Mesir could perhaps not only be a festival speciality, it could as well be marketed for its trace element content and for mass supplementation of zinc.