ULUSAL DİL İNŞASI SÜRECİNDE ÖZ TÜRKÇE İLK ROMAN: SAVAŞTAN BARIŞA

Abstract

1932 yılında Atatürk’ün Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin kurulmasına öncülük etmesi; bir ulusdevlet politikası ile Öz Türkçe ve/veya Öz Türkçeye uygun yeni kelimelerin türetilmesini ve bu kelimelerin yaygınlaştırılmasını da başlatmıştır. Bu süreçte ele alınan dil politikalarının en büyük destekçileri, devrin aydın, akademisyen ve edebiyatçı kimlikleri ile öne çıkan kişileridir. Atatürk devri dil politikalarının öz Türkçeleşme yolunda ilginç bir örneği, Vâla Nureddin ve eşi Çüruksulu Meziyet’in “1934 Dil Bayramı’na Armağan” olarak sunduğu “Savaştan Barışa” isimli romandır. Eserin yazarları romanı; “Kendi çeşidinde şimdilik ilk okuş” olarak tanımlamakta ve romanda “bir tek yabancı söz” kullanmadıklarını ve romanın “su katılmamış Türk” olduğunu iddia etmektedirler. Romanın dili oluşturulurken; Tarama Dergisinde yer alan kelimelerden ve Türk dilinin lehçelerinden faydalanıldığı belirtilmektedir. Yazarlar kendileri tarafından uydurulmuş yeni sözcüklere de romanda yer vermiştir. Dönemin ölçünlü Türkçesinin dışında kalan ve yazarların kendi teklifi olan sözcükler eserin sonunda; “Kullandığımız Yeni Öz Türkçe Sözler” başlığı altında bir sözlükçede toplanmıştır.

During this process, In the 1932, Atatürk supported the establishment of Turkish Language Institution, and shortly after then Language Congresses were commenced. Under the nation-state policy, this was the beginning of the invention of Pure Turkish words and/or new words appropriate to Pure Turkish and popularizing of those words. Also, in this process, it was frequently emphasized that Turkish must be saved from the enslavement of Western or Eastern languages and the major supporters of the language policies were the intellectuals, academicians and literary people of the period. During Atatürk period, one of the most interesting and important works written under the Pure Turkish language policies was Vala Nureddin and his wife Çüruksulu Meziyet’s novel Savaştan Barışa (“From War to Peace”) which was introduced as “a present to 1934 Language Festival.” The authors defined the novel as “now the first okuş [novel] in its own kind” and claimed that they had not used “any foreign words” and it was “pure and simple Turkish.” While forming the language of the novel, they stated that they used the words from “TaramaDergisi” (Examining Journal) and from the dialects of Turkish language. At the same time, they used some new words that they invented. At the end of the novel, they constituted a glossary, named “New Pure Turkish Words We Used” consisting of the words that stay out of the standard Turkish language of the period. And the new words they offered in the glossary were indicated with a question mark (“?”).